Want het is een uitdagende tijd om boer te zijn op dit moment, zeker in een regio waar ‘wat de boer niet kent, eet hij niet’ dikwijls geldt voor haar inwoners. Zo vertelde Menko dat zijn nieuwste trots, de biologische aardappel Vitabella, nog wat ingeburgerd moet raken. ‘Wij hadden een actie bij de lokale supermarkt dat je bij elke zak gewone aardappels gratis een zak Vitabella’s kreeg. Zelfs als het gratis was wilde 70% van de klanten er niet aan.’ Beseffen consumenten wel voldoende dat biologisch en lokaal voedsel onszelf, het boerenland en ook de regio een stuk gezonder zou maken?

De basis in balans

Te beginnen bij de grond van de akkers die met chemische middelen wordt behandeld om onkruid en ongedierte tegen te gaan en de productie te verhogen. Tegelijkertijd doodt dit ook ál het vruchtbare bodemleven. Daarom moet de grond steeds meer bewerkt worden en raakt ze uiteindelijk uitgeput.

De balans is zoek, want een gezonde bodem zit juist vol leven. Dat heeft de natuur mooi geregeld. Maar de natuur werkt eigenlijk alleen goed als de begroeiing bovengronds net zo divers is als het leven in de bodem. Daarmee heb je ruimte voor de dieren die in en om dit systeem heen leven. Mono-culturele akkerbouw werkt juist tegen en niet met de natuur, en is ook bewezen inefficiënt op de langere termijn.

Aardappel anders

Aardappels zijn ook niet het makkelijkste gewas om biologisch te verbouwen. ‘Voor aardappels moet de grond perfect schoon zijn om het beste resultaat te boeken. En luizen kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat je hele vijfjarenplan om zeep wordt geholpen.’ Van Zwol pleit voor een tussenaardappel: een goede aardappel die met veel minder bestrijdingsmiddelen wordt geteeld en daardoor de eigenschappen van een topaardappel heeft, maar met minder druk op het milieu.

Big, bigger, best?

Je zou volgens van Zwol kunnen stellen dat de schoonste ‘normale’ boer, schoner boert dan de vieste biologische boer als het gaat om milieu. Dat komt omdat de grotere moderne bedrijven ook makkelijker de grootste investeringen kunnen doen in de meest duurzame en efficiënte apparatuur. De leningen voor deze investeringen zijn vaak al ingewilligd.

‘We zijn enorm innovatief als Nederland en lopen 10 jaar op de rest van Europa en de bijbehorende wetgeving vooruit. Dat maakt het vaak ook lastig. Maar deze positie moeten we behouden. Het is op deze manier op globaal niveau ook schoner. Omdat wij hier ook 4 keer schoner produceren als dat ze het in het buitenland zouden doen.’

Adaptatie of grondig anders

In de biologische, maar ook in de reguliere sector, wordt actief meebewogen richting klimaatadaptie en vermindering van uitstoot. ‘Zo krijgen wij subsidie voor het wissel-verbouwen van tarwe, dat goed is voor het bodemherstel. We laten akkerranden begroeien met insectenrijk bloemenmengsel. Het is belangrijk dat de gemeente ons hierin ondersteund, dat gebeurt nog niet altijd voldoende.’

Dit zijn mooie initiatieven, maar de vraag is of de boeren met hun grote, logge bedrijven en enorme investeringen en belangen nog op tijd kunnen omschakelen naar wat daadwerkelijk het verschil gaat maken. Een systeemverandering waarmee de inwoner, het landschap, de bodem, het klimaat en ook zeker de boer, er drastisch op vooruit gaan.

Steeds meer boeren zijn zich hiervan bewust, net als de consumenten. De politiek is nog het voorzichtigst. Daarbij helpt het niet dat wij biologisch wel als logisch zien, maar het toch overslaan als we voor het fruit- en groentenschap in de supermarkt staan.

Zolang de aardappel duurder is dan de friet

Supermarkten moeten daarom ook meebewegen en lokaal, eerlijker en zonder prijsoorlogen gaan inkopen. Met aandacht voor gezond en lokaal. ‘Zolang een kilo aardappels nog steeds duurder is dan een kilo friet, zullen veel mensen kiezen voor de friet.’ Je zou kunnen stellen dat in het kader van gelijkheid het belangrijk is dat alle inwoners, ook diegenen die het financieel zwaar hebben, de beschikking hebben over gezond voedsel.

Wij moeten als consumenten zelf de (bio)logische keuze gaan maken. Niet meer ‘on our way to’, maar natuur-lijk en wel nu!

 

Kijktip

Documentairetip op Netflix waarbij nog dieper op bovenstaande problematiek, maar gelukkig ook de oplossingen wordt ingegaan is: Kiss the ground. Gaat dat zien, maar vooral gaat dat doen.